Zmiana ustroju państwa pociąga za sobą zmianę roli państwa, co dotyka niemal w sposób rewolucyjny wszystkie dziedziny życia a zwłaszcza sferę ekonomii i gospodarki.
Wycofywanie się państwa> z dyktatorskiej roli w dziedzinie gospodarki oznacza nie tylko rezygnację z funkcji właściciela przedsiębiorstw, ale jest przede wszystkim odejściem od administracyjnych metod zarządzania gospodarką.
Ogrom zmian zmusza rządzących i ustawodawców do rozwiązywania zupełnie nowych problemów i trudności oraz tworzenia nowych instytucji i rynków.
W sferze gospodarki państwo musi przejść z roli właściciela do roli gwaranta dobrze funkcjonującego rynku. Ma zapewniać bezpieczeństwo, dbać o przestrzeganie prawa i swobód gospodarczych.
Podstawowym zadaniem dla nowopowstałego rządu było wprowadzenie w życie tzw. Planu Balcerowicza - ówczesnego Ministra Finansów. W efekcie miał on służyć urzeczywistnieniu cen wewnętrznych, podnieść import krajowy, zaostrzyć kontrole płac oraz zastosować nowa polityka finansową wobec działających przedsiębiorstw.
Gospodarka wczesnego kapitalizmu w Polsce borykała się z inflacją, wysokimi podatkami czy niskim wskaźnikiem oszczędzania przez obywateli.
Konsekwentna polityka kolejnych rządów przyczyniła się do spadku wskaźnika inflacji z 43% do 1% (dane z lat 1992-2003)
| Rok | 1990 | 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2003 | 2004 | 2005 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnia inflacja | 249,3 | 60,4 | 44,3 | 37,6 | 29,5 | 21,6 | 18,5 | 13,2 | 8,6 | 9,8 | 8,5 | 3,6 | 0,8 | 1,7 | 4,4 |
Paradoks transformacji polega na tym, że z jednej strony od rządu oczekuje się wycofania ze sterowania gospodarką a z drugiej ma on za zadanie projektowanie i wdrażanie reform prowadzących do samodzielności gospodarki.
Przyjęty z początkiem lat 90’ radykalny program stabilizacji i liberalizacji pomógł Polsce przezwyciężyć kryzys spadku produkcji i dochodu narodowego i wejść sferę dynamicznego rozwoju gospodarczego.